Cipiertje, cipiertje, wat is er aan de hand?

Gevangenispersoneel aangeduid als folteraars

“Het gaat hier niet om een proces tegen de Belgische gevangeniswereld”. De advocaten die deze woensdag 16 oktober drie folterende cipiers en een onderdirectrice verdedigden, waren allen de meest fervente verdedigers van de rechten van de gevangenen en zwaar verontwaardigd over het geweld dat tegen hen uitgeoefend wordt. Behalve uiteraard als het gaat over reële feiten, zoals wat op 6 december 2007 gebeurde met Farid Bamouhammad, behalve uiteraard als het erom gaat zich vragen te stellen bij het gedrag van de folteraars die net voor hen zaten op de beklaagdenbank, als het erom gaat te begrijpen waarom één van hen – de beruchte kwartierchef Daniel Delbard – één van de 'apostels' was van Jezus Fonck, toenmalig directeur van de gevangenis van Ittre. De hypocrisie kende geen grenzen die dag.
“Jullie hebben de waarheid net voor je, voelen jullie geen schaamte?” antwoordde Farid aan de advocaten van zijn folteraars.

De gevangenis van Ittre werd jarenlang geleid door de woesteling Fonck en een tiental cipiers die gevangenen in elkaar sloegen met dezelfde regelmaat waarmee ze hun ochtendkoffie dronken. Het ging hier over systematisch en georganiseerd geweld, bedekt door de gevangenisadministratie.

Begin december 2007 gaan de cipiers van Andenne eens te meer in staking om het vertrek van Farid te eisen. Hij wordt naar de gevangenis van Ittre gestuurd, wat de cipiers ook niet zien zitten. Ze hebben al een dosis weerspannige gevangenen te beheren en de stemming van de opstand hangt in de lucht. Zoals dat vaker gebeurde in die tijd, wilden de directeur en zijn apostels zichzelf een pleziertje geven. Farid wordt opgewacht door een ontvangstcomité van cipiers die hem slagen en op de grond blokkeren na het eerste woord dat uit z'n mond komt. Hij wordt naar het cachot gesleurd en daar dag en nacht vastgebonden, de handen en voeten aan elkaar vastgeketend, gedurende verschillende dagen in de koude cel. We zijn hartje winter.

Deze praktijk draagt een naam, het heet folter. Het kan ook toegedekt worden. Het gebruik van een folterinstrument wordt ontkend, geen enkel bewijs wordt achtergelaten. De dokter die medeplichtig is aan het gebruikte geweld komt pas 6 dagen later de gevolgen van de hand- en voetboeien vaststellen (o.a. bebloede enkels), en noteert daarna dat de andere sporen gevolgen zijn van “zelfverminking”.

Farid dient klacht in voor onmenselijke behandeling en slagen en verwondingen. De cipiers antwoorden meteen door hem langs hun kant aan te klagen voor bedreigingen en beledigingen.

De cipiers die de dag van het proces aanwezig waren hebben zich willens nillens proberen te rechtvaardigen, selectieve vergetelheid toe te passen, de fout op de flikken te steken en vooral op Farid zelf natuurlijk. Hij wordt onder andere verweten dat hij niet zelf gevraagd heeft om de kettingen af te doen. Zijn aanwezigheid alleen is al een bedreiging en rechtvaardigt dit geweld in hun ogen. Zoals een echte maffia dekken de enen de anderen in en worden de discours aangepast. Twee vakbondsafgevaardigden van de gevangenis van Ittre waren aanwezig om hun folteraars te steunen en de belangen van de hele cipierskliek te behartigen. Een getuige – hijzelf ex-directeur van Ittre en Lantin – bevestigde dat sommige cipiers Farid wilden elimineren, en dat hijzelf werd gemuilkorfd door directeur Fonck. Hij zei ook dat kwartierchefs vaak zelf beslissen welke “dwangmiddelen” wanneer gebruikt worden tegen gevangenen.

Tegenwoordig zijn enkele gewelddadige cipiers verplaatst geweest. Delbard werkt nu in de gevangenis van Marneffe, van waaruit hij andere cipiers blijft aanzetten om gevangenen neer te slagen, in staking te gaan etc, over de muren van één gevangenis heen. De drie Baldan-broers werden verspreid, één is cipier in Lantin waar hij de cipiers van de isolatieblok U leidt, één is security bij een nachtclub, en de derde werkt voor de douane. De directeur Fonck heeft zijn dosis gehad; hij zou een moordpoging hebben ondergaan op de snelweg, een bijzonder gewelddadige inbraak bij hem thuis en hij werd uiteindelijk geraakt door een hartstilstand. Na een tijd in de coma gelegen te hebben, herinnert hij zich vandaag niets meer, zelf niet dat hij ooit gevangenisdirecteur was.

Enkele pionnen werden verzet, maar het geweld tegen de gevangenen, en zeker tegen diegenen die zich niet makkelijk laten kleinkrijgen is nog steeds schering en inslag in de Belgische gevangenissen. Tijdens het proces heeft Farid verschillende malen dit geweld tegen gevangenen van Ittre en andere gevangenissen aangeklaagd.

Uitspraak op 29 november in de rechtbank van Nijvel. Maar we houden ons niet voor de gek. Het was effectief geen proces tegen de Belgische gevangeniswereld, zoiets is niet in te beelden. De folteraars, hun bazen en hun handlangers zullen zichzelf niet voor hun eigen rechtbanken slepen. We weten dat zelf een gevangene koelbloedig vermoorden, zoals Michael Tekin die door een tiental cipiers uit Jamioulx in elkaar werd geslagen en verstikt, door hen niet als een strafbaar feit wordt beschouwd. We maken ons dus niet te veel illusies over de uitkomst van dit proces die geïnitieerd werd door iemand die zich niet makkelijk laat opsluiten en onderwerpen. Het is niet in een rechtszaal waar we verwachten dat recht wordt gedaan. Wat daarentegen mooi was, was de ontsteltenis en het onbehagen zien was op de vieze smoelen van deze cipiers.

Relaas van een opstand in oktober 2006, getuigenis van 2011 gepubliceerd in het boek 'Brique par brique'.

“[...]Het gebeurde op de sectie ReA, waar alle gestraften worden opgesloten en bewaakt. Een ploeg van smerige cipiers. De ploeg van Fonck, een directeur die tegen de gevangenen zei: “Ik ben Jezus, de bewakers zijn mijn apostels”. Fonck liep in de bak rond met een Magnum 357.

De ploeg van Fonck, bewakers die beschermd werden door Fonck. Delbard – met een allure van Claude François - , Luigi en Adelio Baldan, de adjudant Theemans.”

“Op 18 januari 2007, tijdens een ontsnapping van een gevangene uit het ziekenhuis van Tubeke, wordt de tijd genomen om twee cipiers die de gevangene bewaakten in elkaar te slagen. Deze twee cipiers zijn niet eender wie. Ze maakten deel uit van deze ploeg folteraars. Serge V. wordt afgerost terwijl hij op de grond ligt. Hij houdt er een permanente arbeidsongeschiktheid aan over. Zijn collega Marcello Martinez, ook in elkaar geslagen, zal later zelfmoord plegen.

Zoals vaker het geval is gaan de cipiers meteen in staking om de pistes van een onderzoek naar het waarom van de feiten in de war te brengen. Alle aandacht gaat dan naar de verzuchtingen van de bewakers. In vier andere Waalse gevangenissen volgen de cipiers de staking.

De maffia doet zijn werk: voor deze ontsnapping zal de gevangene 8 jaar krijgen en zijn drie kompanen 6 en 5 jaar, en 30 maanden.”