Een mens maanden en jaren opsluiten in een cel van enkele vierkante meters. Hem controleren, afzonderen, vernederen, kapotmaken. De gevangenis is een machine die zich voedt met de levens van mensen. Ze zuigt er alle levenskracht uit, vermoordt hen fysiek of braakt hen mentaal kapotgemaakt weer uit in een maatschappij die gevangenissen nodig heeft om de armen eronder te houden, om de Wet te doen gelden.
Op 17 januari 2010 werd Alexandre Varga dood teruggevonden in een isolatiecel in de gevangenis van Andenne. De dag ervoor had hij geprobeerd te ontsnappen. Met een mes bedreigde hij een cipier en dwong de andere cipiers om alle poorten van de gevangenis wagenwijd open te zetten. Eénmaal buiten liet hij de cipier gaan, zette het op een lopen maar werd ingehaald door buitenstormende cipiers. Die staken hem in een cachot. Er is maar weinig inzicht voor nodig om te begrijpen dat de rancune van de cipiers na de ontsnappingspoging zich gewroken heeft op Alexandre.
Onmiddellijk na de dood van Alexandre gingen de cipiers in staking. Niet alleen vermijden ze daarmee dat er nagegaan wordt wat de precieze omstandigheden van de ‘zelfdoding’ waren, maar daarenboven gebruiken ze het lijk van Alexandre voor hun miserabele eisen voor meer veiligheid, meer tralies, meer spelingsruimte en officiële dekking om met gevangenen te doen wat ze willen. Ondertussen namen de huurlingen van de Federale Politie de bewaking van de gevangenis over... en nog niet zo lang geleden, in de gevangenis van Vorst, werd voor iedereen duidelijk dat de aanwezigheid van politie binnen de muren een verhoging van de mishandelingen en de folter betekent. Een staking van cipiers is dan ook niets anders dan een officiëuze extra-bestraffing van alle gevangenen. En, zeker in het geval van nu in Andenne, een preventieve veiligheidsmaatregel tegen eventuele revoltes en opstanden.
Wanneer een gevangene de moed bijeenraapt om zich te wagen aan een vlucht naar vrijheid, dan zet hij alles wat er nog overblijft van zijn bestaan op het spel. Een ontsnapping is geen wanhoopsdaad, maar net een sprong in het onbekende, een compromisloze eis tot leven. Dat iemand zich enkele uren na zo’n sprong het leven beneemt in een cel waar je nergens, maar dan ook echt nergens, een koord aan kan vastmaken, is niet alleen twijfelachtig. Zelfs in het geval dat Alexandre zelf zijn kleding rond zijn hals gebonden heeft, dan nog is het de gevangenis die zijn leven genomen heeft. De uitzichtloosheid van een bestaan gereduceerd tot enkele vierkante meters, van een zicht dat altijd omkadert is door tralies, van onophoudelijk geweld tegen wat een mens tot mens maakt, van onvoorspelbare stokslagen en vernederingen, van een kale isolatiecel zonder de minste zonnestraal. En daarom is elke dode in de gevangenis een moord van de Staat. De bloedwraak van de Wet tegen diegenen die haar getrotseerd hebben.
En Alexandre had niet alleen de Wet getrotseerd door ongevraagd in de kluizen van de banken te graaien. Hij schond ook, op verschillende manieren, de regels die deze maatschappij van uitbuiting en autoriteit doen voortbestaan. Zo liet hij na een overval in 1989 een deel van het geld achter met een briefje: “Voor het personeel”. Zo hielp hij, doorheen de jaren, verschillende medegevangenen ontsnappen. Zo klaagde hij in 2008 de mishandelingen en folteringen van geïnterneerden door cipiers en de opsluitingsomstandigheden in de gevangenis van Mons aan toen hij voor de rechtbank moest verschijnen en ging toen gekleed in een oranje hemd met “Guantana-mons” erop. Zo verspreidde hij teksten en pamfletten over de strijd in en tegen de gevangenis. Zo koos hij altijd, principieel, kant tegen de vertegenwoordigers van de Orde en het Gerecht – een houding “van de oude stempel” die nog enkele vogelvrijen weten te bewaren.
Wij zullen de doden in de gevangenissen niet vergeten, ze niet laten camoufleren door cipiersstakingen of begraven onder ‘onafhankelijke onderzoeken’ die slechts het Gelijk van de gevangenis willen bewijzen. Ze leven door in de revoltes van allen die de vrijheid in hun hart dragen en hun leven op het spel zetten om komaf te maken met de schande van deze maatschappij en haar cipiers, met de gedienstigheid van haar onderdanen die haar voortbestaan verzekert.
