Vanochtend ging het er rond het Brusselse Justitiepaleis net iets anders aan toe. Anders dan al die andere dagen waar rechters aan de lopende band mensen inspecteren, analyseren, kleineren, en uiteindelijk veroordelen. Waar rechters dagelijks het wettelijk kader voorzien om mensen op te sluiten achter tralies. 5 jaar, 10 jaar, 15 jaar. Maar de ketens mogen evengoed ook iets minder strak. Want de machine moet draaien, en repressie alleen werkt niet. Mensen moeten ook “een tweede kans krijgen” om alsnog in dit systeem mee te draaien. Zich integreren, hun opvoeding slikken, werken, ja knikken, het hoofd buigen. Werkstraf hier en elektronische enkelband daar. Binnenkort ook met gps en stemherkenningstoestel, om ons nog beter onder de knoet te kunnen houden. Om diegenen die nu nog net de dans ontspringen, toch nog van hun vrijheid te beroven. Griffiers die, beste der goede bureaucraten, de grootse rechtspraak nauwkeurig neerpennen, haar doen bestaan. Alles zorgvuldig plannen, uitstel hier en uitstel daar. “Moest de gevangene opnieuw anderhalf uur wachten in de kille kelder van de rechtbank? Opnieuw met handen en voeten geboeid en geblinddoekt rondgetourd door het speciale interventieteam? Tja, dat zal dan volgende maand nog eens moeten overgedaan worden...”
Twee mensen zijn gestorven vanochtend. Deze keer was het geen gevangene die stikte in de matrak van een cipier (of was het toch zelfmoord?). Het was ook geen overvaller die afgeknald werd na een politieachtervolging, om zelfs geen moeite meer te doen om hem op te sluiten. Het was geen dakloze die van miserie niet meer wakker werd. Nee, deze keer was het een vrederechter, en de griffier naast haar die zijn gestorven. De media erop te geloven, davert dit Belgenlandje op haar grondvesten. Het hartje van Justitie is geraakt, de long van de Democratie en de levensader van de Rechtspraak. Eigenlijk zijn het enkel de politiekers die zo praten. Mevrouw verkankeraar-van-het-leven-van-mensen-zonder-papieren Annemie Turtelboom en meneer masterplan-10-nieuwe-gevangenissen Stefaan de Clerck zeggen zwaar geschokt te zijn. Maar toch kon Stefaan het niet nalaten op te merken dat dit wel een vervelend moment is om even rechters te gaan neerleggen, zo maar in volle verkiezingscampagne. En dus ging het vandaag vooral over de beveiliging van de rechtbanken, waar al zo lang over gesproken wordt. Het is natuurlijk waar dat de Staat al een paar keer in zijn blootje werd gezet. Gevangenen die met het meeste gemak de spurt naar de vrijheid wagen, kompanen die gewapenderhand hun gevangen vrienden komen terughalen... en wegwandelen via de achterdeur. Zowat de hele politieke kaste is het erover eens dat het Justitiepaleis zwaarbeveiligd moet worden. Maar met de vredegerechten ligt dat al wat moeilijker, want die staan net borg om de vrede te brengen. En met al die robocops en oorlogswapens, ça ne fait pas vraiment l'affaire.
De zitting in het Vredegerecht, 4e kanton, ging er vanmorgen iets anders aan toe. Bij afloop van de zitting haalde een man een wapen boven, en schoot de vrederechter en de griffier dood. Hij schoot niet in het wilde weg, maar op een rechter. En zelfs niet zomaar eender welke rechter, maar diegene die hem een paar jaar eerder uit zijn huis had gezet en borg had gestaan voor de belangen van zijn huisbaas. Want naast scheidsrechter spelen in burenruzies en echtscheidingen, is ook dat de functie van de vrederechter. Erop toezien dat het geld blijft zitten bij de rijken, dat de sociale verhoudingen van deze wereld in stand gehouden worden. De deurwaarder sturen bij conflicten met huisbazen en onbetaalde rekeningen, mensen ontruimen, gedwongen opnames bevelen in gesloten instellingen voor wie deze maatschappij bestempeld als geesteszieken.
De man werd rond de avond gewelddadig gearresteerd in een park aan de Wetstraat toen hij zijn geweer symbolisch richtte naar de kantoren van de regering aan de overkant. Hij nam de verantwoordelijk op voor zijn daad en verklaarde te handelen uit wraak tegen Justitie in het algemeen en tegen deze rechter in het bijzonder.
Die keuze valt bij ons niet in dovemansoren. Het is inderdaad de intentie voor een daad die zoveel kan zeggen, die duizend wegen kan openen of kan sluiten. Justitie, net zoals de Staat, is niet iets abstract, ze wordt ook vertolkt door personen. Mensen die uiterst reactionair kunnen zijn, maar evengoed progressief, mensen die het repressieve systeem 'dragelijker', 'menselijker' willen maken. Inderdaad, er is vandaag een mens doodgeschoten, maar dan wel een mens die ervoor gekozen had rechter te zijn en dus andere mensen, ook deze ‘schutter’, de miserie in te helpen.
Het is niet zonder bijbedoelingen dat de politie nauwelijks een paar uur na de feiten en zonder veel aanwijzingen, het nieuws verspreidt dat het een koelbloedige huurmoordenaar was die geschoten had. Maar het was geen huurmoordenaar. Het is een man die eerst in Iran problemen kreeg met de reactionaire overheid daar en hier als politiek vluchteling werd erkend. Een man die zoals zovele anderen, de eindjes niet meer aan elkaar kon knopen en uit zijn huis werd gezet.
Wat ze nu allereerst willen vermijden, is dat het idee zou kunnen gaan leven dat de zaken niet per se moeten blijven hoe ze zijn. Dat er verantwoordelijken zijn voor onze miserie. Dat elke uitgebuite hier iets in zou kunnen zien, een mogelijkheid. En om dat te vermijden, is de figuur van een koelbloedige huurmoordenaar erg geschikt. Hij blijft heel ver weg van ons. Doden voor het geld, eender wie neerschieten, voor eender wie werken. Nadat die optie geen dienst meer kon doen, proberen ze hem voor te stellen als een dolgedraaide gek, een verwarde man. Maar hij is niet verward, hij heeft met precieze helderheid uitgeklaard wie medeverantwoordelijk is voor zijn ellende en daarnaar gehandeld. Ze zullen er nu alles aan doen om de vraag wat of wie te raken, op welke manier en waarom van tafel te vegen. Want ze weten dat zulke vragen hun wereld van onderdrukking ondermijnen. En des te meer de pacificatie van dit landje doorbroken wordt, des te belangrijker het wordt om te spreken over de intentie van onze daden. Om los van alle medialeugens en politiek gezwets duidelijk te maken waarvoor we vechten, waar we naartoe willen.
